Πράσινη Βίβλος για τη γήρανση – Ενσωμάτωση διάστασης γήρανσης στις δημόσιες πολιτικές

31/3/2021

 

ΠΡΑΣΙΝΗ ΒΙΒΛΟΣ ΤΗΣ ΕΕ ΓΙΑ ΤΗ ΓΗΡΑΝΣΗ

 

Στις 27 Ιανουαρίου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε και έθεσε σε δημόσια διαβούλευση την «Πράσινη Βίβλο σχετικά με τη Γήρανση: Προώθηση της αλληλεγγύης και της υπευθυνότητας μεταξύ των γενεών», προκειμένου να δοθεί το έναυσμα για ευρεία συζήτηση επί της πολιτικής για τη γήρανση και να συζητηθούν επιλογές σχετικά με τον τρόπο πρόβλεψης και ανταπόκρισης στις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που αυτή συνεπάγεται.

 

Η γήρανση του Ευρωπαϊκού πληθυσμού έχει σημαντικό αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων και στις κοινωνίες μας με επιπτώσεις στην οικονομική ανάπτυξη, τη δημοσιονομική βιωσιμότητα, την υγεία και τη μακροχρόνια φροντίδα, την ευημερία και την κοινωνική συνοχή. Παράλληλα, παρέχει νέες ευκαιρίες για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, την προώθηση της κοινωνικής δικαιοσύνης και την τόνωση της ευημερίας, για παράδειγμα στην «αργυρή» οικονομία και στην οικονομία της παροχής φροντίδας.

 

Κατά τις προσεχείς δεκαετίες, ο αριθμός των ηλικιωμένων στην ΕΕ θα αυξηθεί. Σήμερα, το 20 % του πληθυσμού είναι άνω των 65 ετών και έως το 2070 το ποσοστό αυτό προβλέπεται να ανέλθει σε 30 %. Εν τω μεταξύ, το ποσοστό των ατόμων άνω των 80 ετών αναμένεται να υπερδιπλασιαστεί, φθάνοντας έως το 2070 το 13 %. Ομοίως, ο αριθμός των ατόμων που θα χρειαστούν ενδεχομένως μακροχρόνια φροντίδα αναμένεται να αυξηθεί από 19,5 εκατ. το 2016 σε 23,6 εκατ. το 2030 και 30,5 εκατ. το 2050 (ΕΕ-27).

 

Η πράσινη βίβλος ακολουθεί μια προσέγγιση κύκλου ζωής που αντικατοπτρίζει τον καθολικό αντίκτυπο της γήρανσης σε όλες τις γενιές και όλα τα στάδια ζωής και επικεντρώνεται τόσο στις προσωπικές όσο και στις ευρύτερες κοινωνικές επιπτώσεις της γήρανσης.

 

Για μια ακμάζουσα γηράσκουσα κοινωνία υπάρχουν δύο έννοιες πολιτικής: υγιής και ενεργός γήρανση και διά βίου μάθηση. Και οι δύο προσεγγίσεις λειτουργούν καλύτερα όταν ξεκινούν σε νεαρή ηλικία, καθώς έχουν σημασία για ολόκληρο τον κύκλο της ζωής. Από τη μια μεριά, η υγιής και ενεργός γήρανση έχει θετικό αντίκτυπο στην αγορά εργασίας, στα ποσοστά απασχόλησης και στα συστήματα κοινωνικής προστασίας και, ως εκ τούτου, στην ανάπτυξη και την παραγωγικότητα της οικονομίας. Αντίστοιχα, η απόκτηση και η επικαιροποίηση δεξιοτήτων βοηθά τους ανθρώπους να παραμείνουν απασχολήσιμοι, να προοδεύσουν επαγγελματικά και παραμένοντας στην εργασία να αυξήσουν την εργασιακή τους ικανοποίηση. Επιπρόσθετα, η διασφάλιση ποιοτικών ευκαιριών εκπαίδευσης ειδικά σε αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές για τη νεολαία, κρίνεται σημαντική προκειμένου να καταστεί η περιοχή ελκυστική και να σπάσει τον φαύλο κύκλο του πληθυσμού και της γήρανσης σε ορισμένες περιοχές. Η συνεχής μάθηση μπορεί, επίσης, να συμβάλει στην καθυστέρηση της εμφάνισης άνοιας, στην πρόληψη της έκπτωσης των γνωστικών λειτουργιών που σχετίζεται με το γήρας και να βοηθήσει τους ηλικιωμένους να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο στην κοινωνία.

 

Επιπλέον, τα συνταξιοδοτικά συστήματα θα μπορούσαν να στηρίξουν την παράταση του επαγγελματικού βίου προσαρμόζοντας αυτόματα την ηλικία συνταξιοδότησης ή τις απαιτήσεις σταδιοδρομίας, τα ποσοστά συσσώρευσης ή τις παροχές ώστε να αντικατοπτρίζουν το υψηλότερο προσδόκιμο ζωής.

 

Επίσης, προκειμένου οι ηλικιωμένοι να παραμείνουν ενεργοί θα πρέπει να υποστηριχθούν καλύτερα οι δραστηριότητες εθελοντισμού, η ανταλλαγή γνώσεων και εμπειριών (διαγενεακή μάθηση), η ενεργός κινητικότητα, η επένδυση στις ψηφιακές δεξιότητες, η αυτοματοποίηση και ψηφιοποίηση των μεταφορών, η αποτελεσματική πρόσβαση στην περίθαλψη και τις υπηρεσίες.

 

Παρόλα αυτά, η γήρανση και η μακροβιότητα θα οδηγήσουν αναπόφευκτα σε διαρθρωτική αύξηση της συνολικής ζήτησης για υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης και μακροχρόνιας φροντίδας. Η ποιοτική μακροχρόνια φροντίδα είναι σημαντική για τη διασφάλιση της προσωπικής αξιοπρέπειας, της επιλογής, της ευημερίας, καθώς και για την αποφυγή περιττών νοσηλειών. Χωρίς επαρκή κοινωνική προστασία, η ανάγκη για μακροχρόνια φροντίδα μπορεί να ωθήσει τα άτομα στη φτώχεια.

 

Παρόλο που οι αρμοδιότητες για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της γήρανσης βρίσκονται σε μεγάλο βαθμό στα κράτη μέλη, η ΕΕ, με βάση και τα αποτελέσματα της διαβούλευσης, είναι σε θέση να εντοπίσει βασικά ζητήματα και τάσεις και να υποστηρίξει τη δράση για τη γήρανση σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, βοηθώντας τα κράτη μέλη και τις περιφέρειες να αναπτύξουν τις δικές τους, προσαρμοσμένες πολιτικές-απαντήσεις στη γήρανση.

 

Η διαβούλευση θα είναι ανοιχτή σε ενδιαφερόμενους πολίτες και οργανώσεις από όλα τα κράτη μέλη, έως τις 21 Απριλίου. Για περισσότερες πληροφορίες και για να συμμετέχετε στη διαβούλευση πατήστε εδώ 

 

 

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗΣ ΤΗΣ ΓΗΡΑΝΣΗΣ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ

 

Στις 12/3/2021 εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα Συμπεράσματα για την «Ενσωμάτωση της διάστασης της γήρανσης στις δημόσιες πολιτικές».

 

Η Επιτροπή, δίνοντας έμφαση στην Δεκαετία υγιούς γήρανσης 2020-2030, στην Ατζέντα των Ηνωμένων Εθνών για τη βιώσιμη ανάπτυξη, στον Ευρωπαϊκό Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων, στη Στρατηγική για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία και στην Πράσινη Βίβλο για τη γήρανση, αναγνωρίζει ότι:

 

• η γήρανση του πληθυσμού αποτελεί πανευρωπαϊκό φαινόμενο με μακροπρόθεσμες κοινωνικοοικονομικές και δημογραφικές επιπτώσεις και περαιτέρω αύξηση του μέσου προσδόκιμου ζωής ως το 2060
• η συμβολή των ηλικιωμένων σε όλες τις πτυχές της κοινωνίας είναι σημαντική
• οι ηλικιωμένοι αποτελούν μια ανομοιογενή ομάδα που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, ιδίως οι γυναίκες
• ο «ηλικιακός ρατσισμός» έχει αρνητική επίδραση στις ευκαιρίες, τα επίπεδα συμμετοχής, την υγεία και την ευημερία των ανθρώπων
• τα συστήματα κοινωνικής προστασίας θα πρέπει να προσαρμόζονται με επαρκή και βιώσιμο τρόπο στις ανάγκες όλων των ηλικιακών ομάδων
• το ρόλο του πολυδιάστατου προβλήματος της βίας κατά των ηλικιωμένων, της κοινωνικής απομόνωσης και της ακούσιας μοναξιάς, με έμφαση την περίοδο της πανδημίας covid-19
• η «οικονομία της τρίτης ηλικίας» μπορεί να προσφέρει απασχόληση και οικονομική ανάπτυξη, να προωθήσει την καινοτομία και να συμβάλει στη νέα κοινωνική, ψηφιακή και οικονομική πραγματικότητα
• η ποιότητα της ζωής και η αυτονομία των ηλικιωμένων μπορεί να βελτιωθεί με ασφαλή και προσιτή πρόσβαση στη στέγαση
• θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι προσδοκίες, οι δυνατότητες και οι ανάγκες των ηλικιωμένων και να διασφαλισθεί η πρόσβαση σε υπηρεσίες φροντίδας και η συμμετοχή σε διαδικασίες λήψης αποφάσεων
• θα πρέπει να επιδιωχθεί η ενσωμάτωση της ενεργούς γήρανσης και μακροζωίας και η διαγενεακή δικαιοσύνη σε όλους τους τομείς πολιτικής και σε όλα τα επίπεδα λήψης αποφάσεων.

 

Στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους, τα κράτη μέλη και η ΕΕ, θα πρέπει, μεταξύ άλλων να:
• εκπονήσουν Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο για την ενσωμάτωση της διάστασης της γήρανσης του πληθυσμού
• προωθήσουν δημόσιες πολιτικές και να διασφαλίσουν μια δια βίου προσέγγιση της μακροζωίας, με την εφαρμογή κατευθυντήριων αρχών για την ενεργό γήρανση και την αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών
• βελτιώσουν την ποιότητα της υγειονομικής περίθαλψης και της μακροχρόνιας φροντίδας και να εκσυγχρονίσουν τα συστήματα κοινωνικής προστασίας
• εξετάσουν εναλλακτικές και ευέλικτες δυνατότητες συνταξιοδότησης και κίνητρα για την επιμήκυνση του ενεργού εργασιακού βίου
• προωθούν την αλληλεγγύη και τη διαγενεακή αλληλεπίδραση και την πλήρη ένταξη των ηλικιωμένων στην κοινωνία
• προστατεύουν τα δικαιώματα των ηλικιωμένων λαμβάνοντας υπόψη τις ετερογενείς τους ανάγκες και προτιμήσεις
• στηρίξουν ένα βιώσιμο πολεοδομικό και αγροτικό χωροταξικό σχεδιασμό που προάγει την κινητικότητα
• επενδύσουν στην οικονομία της τρίτης ηλικίας και να αναγνωρίσουν τη συμβολή των ηλικιωμένων στην παροχή άτυπης φροντίδας σε μέλη της οικογένειας.

 

Δείτε σχετικά έγγραφα στα Σχετικά αρχεία και επισκεφθείτε την ιστοσελίδα της Eurostat όπου παρουσιάζονται ενδιαφέροντα στατιστικά στοιχεία για όλες τις χώρες της ΕΕ ttps://ec.europa.eu/eurostat/cache/digpub/ageing/